มะพร้าว เป็นพืชในตระกูลปาล์มชนิดหนึ่ง เป็นไม้ยืนต้น ลำต้นกลมยาวมีรอยเป็นปล้อง ตลอดต้น มีความสูงประมาณ 20-30 เมตร ใบรวมแทงก้านใบบนยอดเท่านั้น ใบย่อยเรียงสลับกันเป็นรูปขนนก ใบรวมกันบนก้านใบเดียวกัน ที่เรียกว่า ทางมะพร้าว ทางหนึ่งยาวประมาณ 3-7 เมตร กว้างประมาณ 1-2 เมตร ใบย่อย มีลักษณะเป็นแผ่นแคบยาวคล้ายใบเตย แต่จะยาวกว่า ปลายใบแหลม พื้นผิวเรียบเป็นมัน มีสีเขียวแก่ มีแกนแข็งอยู่ตรงกลางสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้หลายอย่า ขนาดของใบยาวประมาณ 2-3 ฟุต กว้างประมาณ 1-2.5 นิ้ว ออกดอกเป็นช่อบริเวณกาบที่หุ้ม ดอกย่อยมีขนาดเล็ก มีประมาณ 6 กลีบ ดอกตัวผู้ และดอกตัวเมียจะรวมอยู่ในช่อเดียวกัน ดอกตัวผู้จะอยู่ส่วนปลายช่อดอก ส่วนดอกตัวเมียจะอยู่ในส่วนที่ต่ำลงมา ผลรูปทรงกลมแกมรูปรี เส้นผ่าศูนย์กลางยาวประมาณ 8-10 นิ้ว เปลือกนอกเรียบ เกลี้ยงเป็นมัน ผลอ่อนมีสีเขียว เมื่อผลแก่ก็จะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล ผิวแห้ง เปลือกชั้นกลางเป็นใยนุ่ม ชั้นในจะแข็งเป็นเปลือกแข็งเรียบ เรียกว่ากะลา มีเนื้อสีขาวนุ่มอยู่ภายใน และภายในมีน้ำใสมีรสจืด หรือบางทีก็จะมีรสหวานอมเปรี้ยว บางพันธุ์จะมีกลิ่นหอม

มะพร้าวจะมีพันธุ์ที่ปลูกเพื่อนำไปประกอบเป็นอาหารที่เรียกว่า มะพร้าวกะทิ หรือแบบที่ปลูกไว้ทานน้ำ หรือเนื้อ เรียกว่ามะพร้าวน้ำหอม ส่วนประกอบของมะพร้าวจะแยกออกเป็นส่วนที่เป็นเนื้อกับส่วนที่เป็นน้ำ เนื้อมะพร้าวจะเป็นที่สะสมของสารอาหารต่าง ๆ แต่ในน้ำมะพร้าวจะเป็นแหล่งของโพแทสเซียมและวิตามินซี หากเรานำมะพร้าวไปประกอบอาหาร หรือทำเป็นขนมหวาน จะเสียคุณค่าทางสารอาหารไปได้เยอะมากจากความร้อน การทานมะพร้าวเป็นผลไม้สด จะทำให้เราได้คุณประโยชน์มากกว่า

คุณค่าทางสารอาหาร

• เนื้อมะพร้าว 100 กรัม ให้พลังงานประมาณ 55 กิโลแคลอรี มีส่วนประกอบของคาร์โบไฮเดรต และไขมัน ที่ช่วยในเรื่องของพลังงาน มีโปรตีน ที่ช่วยในด้านพัฒนาการของร่างกาย ช่วยในเรื่องของการเจริญเติบโต และซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ
• แคลเซียม และฟอสฟอรัส มีส่วนในการสร้างกระดูกและฟันให้แข็งแรง เด็กที่อยู่ในช่วงวัยกำลังเจริญเติบโตหากได้รับแคลเซียม และฟอสฟอรัสอย่างเพียงพอ จะช่วยให้พัฒนาการของร่างกายเป็นไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ ธาตุเหล็ก จะช่วยในการบำรุงเลือด และบำรุงหัวใจ มีส่วนสำคัญในการนำพาออกซิเจนไปยังเซลล์ต่าง ๆ ทำให้แต่ละเซลล์มีพลังงานใช้อย่างเพียงพอ
• ในเนื้อมะพร้าวมี วิตามินบี เป็นส่วนประกอบอยู่อย่างครบถ้วน โดยเฉพาะวิตามินบี 3 (ไนอะซิน) ซึ่งจะช่วยในเรื่องของการสร้างพลังงานจากไขมัน ช่วยแตกตัวไขมันให้อยู่ในรูปแบบที่ร่างกายนำไปใช้เป็นพลังงานได้ หรือที่เรียกว่ากรดไขมัน วิตามินซีจะช่วยในเรื่องภูมิคุ้มกันของร่างกาย และทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ช่วยในการสังเคราะห์คอลาเจน ร่างกายจะใช้คอลาเจนในการกระชับเซลล์ต่าง ๆ เข้าด้วยกัน เช่น เซลล์ผิว เซลล์พังผืดต่าง ๆ เป็นต้น แต่ส่วนมากวิตามินซีจะลายอยู่ในส่วนที่เป็นน้ำมะพร้าวเสียมากกว่าที่อยู่ในส่วนที่เป็นเนื้อ

คุณค่าทางด้านสมุนไพร

มะพร้าว พืชเขตร้อนที่เป็นที่รู้จักกันดี โดยเฉพาะประเทศไทย รู้จักใช้ประโยชน์จากมะพร้าวมาตั้งแต่โบราณ ไม่เฉพาะผลที่นำมาทานเป็นผลไม้ หรือนำมาประกอบอาหาร แต่ยังรวมไปถึงทุกส่วนของมะพร้าวตั้งแต่รากจรดยอดใบ ยอดมะพร้าวเราก็ยังรู้จักนำมาประกอบเป็นอาหารอันโอชะ หลายคนอาจจะไม่รู้ว่ายอดมะพร้าวกินได้ หรือหลายคนอาจจะเคยกินยอดมะพร้าวแล้ว แต่คิดว่าเป็นหน่อไม้ เพราะรสชาติจะใกล้เคียงกัน แต่ว่ายอดมะพร้าวรสชาติจะออกไปทางมัน และกรอบมากกว่า

เอกลักษณ์ของอาหารไทยที่รู้จักกันไปทั่วโลก สาเหตุหนึ่งก็มาจากการใช้มะพร้าวเป็นส่วนประกอบในการปรุง เนื้อมะพร้าวมีประโยชน์มาก อุดมไปด้วยคุณค่าทางสารอาหาร และเป็นยาสมุนไพรขนานเอก น้ำพร้าวนำมาปั่นรวมกับน้ำแข็งด้วยเครื่องปั่นน้ำผลไม้ เพิ่มความสดชื่นได้ ต้มยำกุ้งน้ำข้นเป็นที่ขึ้นชื่อก็ใช้กะทิในการทำให้น้ำข้น แต่พ่อครัวสมัยใหม่กลับใช้นมข้นจืดแทน ทำให้เสียรสชาติไปมาก เพราะขาดความหอมของน้ำกะทิที่เป็นตัวขับรสชาติและทำให้อร่อยมากขึ้น

สรรพคุณทางด้านสมุนไพรของมะพร้าว มีมากมานมหาศาล ใช้เป็นยาได้ทุกส่วน โดยเฉพาะส่วนที่เป็นเนื้อมะพร้าวแก่นิยมนำไปทำเป็นน้ำมันมะพร้าว ใช้เข้าตัวยา หรือทานวดกล้ามเนื้อแก้ปวดเมื่อย

• น้ำมันมะพร้าว : ได้จากการเคี่ยวเนื้อมะพร้าว แล้วตักเอาเฉพาะส่วนที่เป็นน้ำมัน มีสรรพคุณช่วยในการคลายกล้ามเนื้อ ช่วยลดอาการปวดบวม ทาแก้ผิวหนังแตกแห้ง
• เนื้อมะพร้าว : ทานสด ๆ แก้อาเจียน บำรุงกำลัง ขับพยาธิในช่องท้อง
• กะลามะพร้าว : เผาไฟจนเป็นถ่าน นำมาบดเก็บไว้ชลกับน้ำร้อน ดื่มแก้ปวดกระดูก
• น้ำมะพร้าว : รสหวาน ชุ่มคอ ดื่มแก้กระหายน้ำ ช่วยล้างพิษต่าง ๆ ใช้ล้างท้อง แก้อาเจียน สลายพิษแอลกอฮอล์ ขับปัสสาวะ
• ราก : รสฝาด ต้มกับน้ำ ดื่มเป็นยาขับปัสสาวะ แก้อาการท้องเสีย
• เปลือกต้น : เผาเหมือนกะลามะพร้าว บดเป็นผงผสมน้ำ อาบแก้โรคผิวหนัง กลากเกลื้อน หิด เชื้อรา

น้ำคั้นดอกมะพร้าวสลายไข้หวัด

ทำความรู้จักกับสรรพคุณในส่วนต่าง ๆ ไปแล้ว ทีนี้ก็มาเข้าประเด็น ดอกมะพร้าวที่บานเป็นช่อก่อนที่จะกลายเป็นผลมะพร้าวนั้น หลายคนอาจจะยังไม่เคยเห็น แต่ในส่วนนี้แพทย์สมุนไพรเรานำมาใช้เป็นยากันนานแล้ว ใช้สด ๆ หรือตากแห้งก่อนก็ได้ มีสรรพคุณในการสลายพิษร้อนออกจากร่างกาย ทำให้ชุ่มคอ ช่วยให้เจริญอาหาร

รสชาติของดอกมะพร้าวจะออกหวาน และมีกลิ่นหอมเฉพาะตัว สูตรหนึ่งที่อยากจะแนะนำซึ่งทำง่าย ๆ ไม่ยุ่งยาก “น้ำคั้นดอกมะพร้าว” เลือกเอาดอกมะพร้าวสัก 1 ช่อ เด็ดเอา แต่ส่วนที่เป็นดอก โขลกละเอียด ใช้ผ้าขาวบางคั้นเอาแต่น้ำ ผสมกับน้ำเชื่อม ใส่เกลือเล็กน้อยเพื่อเพิ่มรสชาติ จัดเป็นยาเย็น มีสรรพคุณช่วยสลายพิษร้อนออกจากร่างกาย วิตามินซีช่วยทำให้ภูมิคุ้มกันในร่างกายทำงานได้ดีขึ้น ทำให้หายหวัดได้เร็วขึ้น ดื่มบ่อย ๆ จะทำให้ร่างกายแข็งแรง เป็นหวัดได้ยากยิ่งขึ้น

ดอกมะพร้าวสดต้มกับน้ำดื่มเป็นยาขับพิษออกจากกระแสเลือด แก้โลหิตเป็นพิษ ช่วยทำให้อุจจาระแข็งตัว ลดอาการท้องเสียได้อีกด้วย

ชื่อ : ดอกมะพร้าว (Coconut Palm)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cocos nucifera L.
วงศ์ : PALMCE